Η ΣΑΠΦΩ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΗΨΗΣ

Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου ξανασυνάντησε στο «Εμπρός» το κοινό του και μοιράστηκε μαζί του αναμνήσεις και εικόνες από μια άλλη εποχή.

Φωτογραφία: Σταύρος Πετρόπουλος

Είναι Τρίτη 22 Νοεμβρίου 2011. Στην Ρήγα Παλαμήδη, στα στενά του Ψυρρή το σκοτάδι έχει πέσει για τα καλά αν και το ρολόι δείχνει λίγο μετά τις 7. Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου είναι Εγγλέζος στο ραντεβού του. Βρίσκεται από νωρίς στη σκηνή του «Εμπρός» και εκεί δίπλα στον προτζέκτορα του –το βασικό εργαλείο για το «live αρχείο»- έχει αραδιάσει και όλα τα σύνεργα της μνήμης του. Βάζει και βγάζει τα γυαλιά του, χαμογελά σε γνωστούς και φίλους από τα παλιά και περιμένει υπομονετικά και τους τελευταίους αργοπορημένους σε μια αίθουσα που δεν πέφτει ούτε καρφίτσα από την πέραν πάσης προσδοκίας προσέλευση.

Μάλιστα, ο ίδιος –όταν παίρνει στα χέρια το μικρόφωνο- πρέπει να νιώθει ασφαλής ότι μετά από καιρό ξανασυναντά το διικό του, το κατά δικό του, κοινό.! Αλλωστε, βρίσκεται και πάλι στο χώρο μιας κατάληψης, σαν εκείνη των αρχών της δεκαετίας του ΄90 (Κτίριο Καλλιτεχνών επί της Πατησίων).

Ο Παπαϊωάννου αρχίζει την αφήγηση του με πολύ ηρεμία και πολύ χιούμορ. Ως ικανός story teller μιλά φάτσα στο κοινό του για δύσκολες στιγμές και ανυπέρβλητα εμπόδια προκειμένου να στηθούν σχεδόν αυτοσχέδιες παραστάσεις που διέθεταν νεύρο και τσαμπουκά αλλά και πολύ αγάπη για την ίδια, την καθαρή Δημιουργία.

Η εκδήλωση ήταν ενταγμένη στη σειρά του «Live Αρχείο», όπου οι ίδιοι οι δημιουργοί με δική τους ευθύνη παρουσιάζουν το έργο τους κάνοντας χρήση αρχειακού υλικού. Το «Live Αρχείο», μαζί με πολλές άλλες ενδιαφέρουσες δράσεις αποτελούν μέρος της όλης πρωτοβουλίας επανενεργοποίησης του «Εμπρός» από την «Κίνηση Μαβίλη».

Οι κερκίδες του αχρησιμοποίητου για χρόνια θεάτρου γέμισαν ασφυκτικά, όπως και κάθε άλλος διαθέσιμος χώρος δίπλα και πάνω στην σκηνή. Σε κάθε γωνιά του θεάτρου Αθηναίοι και Αθηναίες όλων των ηλικιών, των προελεύσεων και των καταγωγών «είδαν» ή «ξαναείδαν» τις πρώτες δουλειές του Παπαϊωάννου και κυρίως διαπίστωσαν ότι η Τέχνη είναι μια ακριβή υπόθεση με απλά υλικά όταν υπάρχει η έμπνευση, η θέληση και το ασίγαστο ερωτικό πάθος.

Οι σκηνές από τον προτζεκτορα προβάλλονται και ο Παπαϊωάννου αφηγείται. Μιλάει με αγάπη κάθε φορά που αναφέρεται σε συνεργάτες του. Η Αγγελική Στελλάτου, ο Σταύρος Ζαλμάς, ο αείμνηστος Αλεξίου, ο Γιώργος Κουμεντάκης, ο Γρηγόρης Λαγός, η Αντζελα Μπρούσκου, ο Ναλπάντης, η. Σιάμου και άλλοι. Οι λίγοι και εκλεκτοί της ηρωικής αρχής. Τους θυμάται όλους και τους αναφέρει. Στην ιστορία του δεν χρησιμοποιεί γομολάστιχα!

Ο Παπαϊωάννου επιλέγει να σταθεί σε μια χρονική στιγμή, στο 1988. Δωμάτιο 1 και Δωμάτιο2. Ένας οικοδόμος, ο Βαγγέλης Παπάδακης αποδέχεται την πρόταση του και παίζει στις παραστάσεις του. «Μ’ αρέσει να χρησιμοποιώ στις παραστάσεις μου ανειδίκευτους ανθρώπους που δεν έχουν σπουδάσει χορό, θέατρο» εξηγεί.

Μετά έρχεται μια άλλη χρονική στιγμή. Μια στιγμή-σταθμός. Το 1992. Η «Σαπφώ» παρουσιάζεται στην κατάληψη του «Κτιρίου Καλλιτεχνών». Μια σειρά ανατροπών και αντικαταστάσεων οδηγούν τον Παπαϊωάννου να υποδυθεί την ποιήτρια. (Τρεις φορές στην καριέρα του, όπως λέει, έχει κάνει γυναικείους ρόλους).

Με τη φράση «Τώρα, ξεκινάει το βασανιστήριο» που λέει ο Παπαϊωάννου (και εμείς σκάμε στα γέλια) πριν πατήσει το κουμπάκι στον υπολογιστή του είναι το σύνθημα για να αρχίσει η «Σαπφώ» να ζωντανεύει σε μια «νέα κατάληψη». Ο ίδιος επιλέγει συχνά πυκνά να διακόπτει τη ροή της προβολής για να καταδυθεί γλυκά στις αναμνήσεις του. Θέλει να τις βγάλει προς τα έξω και να τις μοιραστεί μαζί μας. Για παράδειγμα, θυμάται που οι κρατήσεις από τους θεατές γινόταν στο προσωπικό του τηλέφωνο ή την μεγάλη βοήθεια της Ρούλας Πατεράκη στην παράσταση αυτή. «Μόλις την είχα γνωρίσει, ήρθε στις πρόβες, πρότεινε πράγματα και μας βοήθησε πολύ». Θυμάται και αναφέρει φόρα παρτίδα τις επιρροές του: Βωβός κινηματογράφος, Γερμανικός εξπρεσιονισμός, «Γκίλντα», Αλμοδόβαρ. Και πόσα άλλα...

Και σαν να μη έφταναν αυτά παρεμβάλει στην αφήγηση του και ένα video με τα γεγονότα της χώρας και του κόσμου τη χρόνια που παίχτηκε η «Σαπφώ». Μέσα σ’ ένα video λίγων λεπτών χωρέσανε η Βούλα –«Για την Ελλάδα ρε γαμώτο»-Πατουλίδου, η Μαρία Χούκλη, η Ρίτα Σακελλαρίου, η Κωνσταντίνα, η διαφήμιση οδοντόκρεμας με το Νίκο Κούρκουλο κ.α

Στα 2/3 της προβολής, ο Παπαϊωάννου προτείνει διάλειμμα για τσιγάρο. Το κοινό αρνείται και η «Σαπφώ» συνεχίζεται. Συναισθήματα και σιωπές εξουσιάζουν το χώρο που άφησε ισχυρό αποτύπωμα και στην ιστορία της περιοχής και στην ιστορία του Θεάτρου. Ακολουθούν σιωπές, πολλές σιωπές. Στο τέλος, προτείνει συζήτηση, διάλογο. Το κοινό πάλι αρνείται. Δεν έχει να πει τίποτα – είναι γεμάτο, χορτάτο από εικόνες και σκέψεις.

Γράφτηκε σε συνεργασία με τον Γ. Κ. Καρατζά
Δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο του 2011 στην εφημερίδα Metropolis