6/1/14

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΕΧΡΑΚΗΣ. «Ο κίνδυνος είναι κομμάτι της δουλειάς μου, αλλά όχι το πιο σημαντικό»
















Συνέντευξη στον Λάμπρο Αραπάκο
Φωτογραφίες: Γιάννης Κυλπάσης και αρχείο Γιάννη Μπεχράκη


Λίγο να μιλήσεις μαζί του, παρασύρεσαι από τις ιστορίες που περιγράφει και παρακαλάς να είναι όλα ψέματα… H ενέργεια και το πάθος που κουβαλάει θυμίζει πιτσιρικά που μόλις ξεκίνησε. Μιλάει πολύ, πάει από το ένα θέμα στο άλλο, χωρίς να είναι χαοτικός και ας είναι η μισή ζωή του βουτηγμένη στο χάος του πολέμου. Τον ξέρει από πρώτο χέρι, τον αποτυπώνει και αφυπνίζει. Ο διεθνώς διακεκριμένος φωτορεπόρτερ, Γιάννης Μπεχράκης, που μέχρι σήμερα έχει καλύψει τους πολέμους στον Κόλπο, στην Κροατία, τη Βοσνία, το Κόσσοβο, την Τσετσενία, τη Σομαλία, τη Σιέρα Λεόνε, το Αφγανιστάν, τη Λιβύη, το Λίβανο, τις ένοπλες συγκρούσεις στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη, αλλά και μεγάλα ειδησεογραφικά γεγονότα παγκοσμίως, καθώς και τέσσερις Ολυμπιάδες, περιγράφει στο TRIP τις στιγμές εκείνες που η ανείπωτη βία και οι ανυπέρβλητες δυσκολίες δεν αποτέλεσαν εμπόδιο για να κάνει τη δουλειά του.


Μάχη μέσα στην πόλη της Μισράτα στη Λιβύη, Μάιος 2011







Τι δεν φοβάστε;
Φοβάμαι μην πάθει κακό η κόρη μου. Είναι σχεδόν 7, έχω και έναν γιο 24 από άλλο γάμο, αλλά αυτός έχει πλέον μεγαλώσει και έχει φύγει από την οικογένεια. Δεν φοβάμαι πολλά πράγματα. Ένας άνθρωπος σαν και εμένα, έχει κατά καιρούς διάφορες φοβίες. Όταν δημιουργείται τέτοια φοβία, κανονίζω και τη διώχνω. Παλιότερα, είχα μια φοβία με ενέσεις. Είχα αρρωστήσει πιτσιρικάς και έπρεπε να κάνω για πολλά χρόνια θεραπεία με ενέσεις. Ήταν εφιάλτης! Δεν μπορούσα να το ξεπεράσω. Κάποια στιγμή, όταν σταμάτησε η θεραπεία είπα: «Τελείωσε, δεν ξανακάνω ενέσεις». Όμως μετά τύχαιναν πράγματα: χτύπαγα, έπρεπε να κάνω αντιτετανικό ή αναισθησία για δόντι και προτιμούσα να με ράψουν χωρίς αναισθησία. Ήταν στα όρια του γελοίου. Πάω φαντάρος 20 χρονών και περιμένω σε μια ουρά με 2.000 ανθρώπους, για να μου κάνουν τα εμβόλια. Σκέφτομαι ότι θα γίνω ρεζίλι σε όλο τον κόσμο, δεν μπορώ να το επιτρέψω. Παλεύω με τον εαυτό μου και εκεί τελείωσε. Την αντιμετώπισα τη φοβία face to face. Μετά από αυτό έχω δώσει 6 φορές αίμα και κάνω συνέχεια εμβόλια για αρρώστιες, πριν πάω Αφρική ή γενικότερα σε κάποια αποστολή. Πέρασε έτσι, τώρα παίρνω μια ένεση και την κάνω… Επίσης, μια άλλη φοβία μού δημιουργήθηκε ξαφνικά. Δεν είχα ποτέ πρόβλημα υψοφοβίας, ακροφοβίας, αεροφοβίας. Αντίθετα, μάλλον γούσταρα να είμαι συνέχεια σε αεροπλάνα και ελικόπτερα. Ξαφνικά μου προκλήθηκε μια απίστευτη φοβία για τα αεροπλάνα. Είχα καιρό να πετάξω και ξαφνικά έπρεπε να πετάξω και φρίκαρα. Για μένα αυτό ήταν θανατική ποινή, είναι σαν να είσαι επαγγελματίας στρατιώτης και να φοβάσαι τα όπλα. Αποφάσισα ν’ ανεβώ σ’ ένα πολύ υψηλό κτίριο. Ανέβηκα, λοιπόν, στον 10ο όροφο και βγήκα στο μπαλκόνι για ώρες, κοίταγα πάνω, κοίταγα κάτω. Σκεφτόμουνα. Ήταν πολύ δυνατά συναισθήματα… Έτσι το ξεπέρασα, πριν μου δημιουργήσει πρόβλημα. Αντιμετωπίζω τους φόβους μου στα ίσα.

Τι ελκύει έναν άνθρωπο να πηγαίνει στους πολέμους και να φωτογραφίζει τον πόνο και τη βία;
Όταν έγινα φωτογράφος και κατάλαβα ότι με ενδιαφέρει η δημοσιογραφική φωτογραφία, ήθελα ως επαγγελματίας να καλύψω μεγάλα γεγονότα παγκοσμίως. Ο κόσμος μου είναι όλη η γη. Όχι, μόνο η Ελλάδα ή η Ευρώπη. Ήμουν πάντα ταξιδευτής. Ένας δικηγόρος ονειρεύεται να καλύψει μεγάλες δίκες, ένας αρχιτέκτονας να κάνει μεγάλα αρχιτεκτονήματα. Αν είσαι φωτογράφος μόδας, να καλύψεις επιδείξεις στο Μιλάνο. Αν είσαι επικαιρότητας φωτογράφος, θέλεις να καλύψεις μεγάλα γεγονότα. Είχα δει ένα κινηματογραφικό έργο, το Under fire: αποστολή στη Νικαράγουα. Η ταινία είναι βασισμένη σε αληθινά γεγονότα. Δηλαδή, ο φωτογράφος τράβηξε το φόνο του δημοσιογράφου και με τη φωτογραφία αυτή άλλαξε την πολιτική της Αμερικής στη Νικαράγουα και στη Λατινική Αμερική. Είπα αυτό θέλω να κάνω. Δηλαδή, έστω και με κίνδυνο της ζωής μου να ανακαλύπτω την αλήθεια που κρύβεται πίσω από αυτό που βλέπουμε και, ταξιδεύοντας, να είμαι αυτόπτης μάρτυρας. Βάζω και εγώ το λιθαράκι μου για ν’ αλλάξει ο κόσμος προς το καλύτερο. Είμαι ας πούμε ιππότης ταγμένος με το καλό. Είναι ρομαντικό και το έχω ακόμα… Ήξερα ότι οι πόλεμοι ήταν η αποθέωση του ρεπορτάζ και ήθελα να δοκιμάσω. Είμαι πολύ τυχερός, δεν θα μουρμουρίσω ποτέ, δεν θα γκρινιάξω. Μου αρέσουν τα δύσκολα, γιατί βάζω στοίχημα με τον εαυτό μου. Πάντα με ενδιαφέρει να πιάνω μεγαλύτερους στόχους.

Επόμενος στόχος;
Να πάω στο Harvard. Προσπαθώ να πάρω μια υποτροφία να σπουδάσω για ένα χρόνο θέματα της Μέσης Ανατολής. Έχω μανία με την εκπαίδευση, το διάβασμα. Είναι το φάρμακο για τις αρρώστιες της εποχής μας.

Κάτι ωραίο που διαβάσατε τελευταία;
Διάβασα ένα βιβλίο «Το πρόβλημα Σπινόζα», είναι για τον Μπαρούχ Σπινόζα. Θεωρώ πως είναι ένας από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους όλων των εποχών, το έχει γράψει ο Irvin Yalom. Φέτος το καλοκαίρι τελείωσα και την αυτοβιογραφία του Βαλεντίνο Ρόσι, είναι και αυτός ένα άνθρωπος που θαυμάζω απέραντα, τον θεωρώ πολύ μάγκα. Καταπληκτικό βιβλίο!

Ποια ερώτηση σας κάνουν όταν σας συναντούν και έχετε πραγματικά βαρεθεί ν’ απαντάτε;
Μου την έκανες ήδη! (γέλια) Είναι η ερώτηση: «Καλά δεν φοβάσαι;»

Ναι, αλλά εγώ σας ρώτησα τι δεν φοβάστε και όχι αν φοβάστε. (γέλια)
Εγώ εκείνο που απαντάω είναι ότι αυτή είναι η δουλειά μου. Δεν έχω να αποδείξω κάτι. Ο κίνδυνος είναι κομμάτι της δουλειάς μου, αλλά όχι το πιο σημαντικό.

Ποιο είναι το πιο σημαντικό;
Η έμπνευση και η πίστη που έχω ότι αυτό που κάνω είναι σημαντικό για τον υπόλοιπο κόσμο. Δηλαδή ότι πρέπει να είμαι εκεί, για να είμαι κομιστής της αλήθειας –βαριά κουβέντα αυτό που λέω.

Ιράκ, Απρίλιος 2003, η μάχη για τη Βασόρα
Πρόσφυγες περνούν από τη Λιβύη στην Τυνησία κατά τη διάρκεια του πολέμου, Απρίλιος 2011

Η ματαιοδοξία μπορεί να είναι μια από τις αιτίες, για να συνεχίσετε να κάνετε αυτή τη δουλειά;
Όχι, όμως η πίστη ότι μπορώ και θέλω να προσφέρω στην παγκόσμια κοινότητα είναι!

Στη Συρία θα πάτε;
Δεν μπορώ να πάω. Δεν θέλει το Reuters να στείλει ξένους, «παίζουν» πολλές απαγωγές -προχθές απήγαγαν έναν Ισπανό. Έχω έναν φίλο Γάλλο που έχουν απαγάγει εδώ και ένα χρόνο και δεν ξέρουμε πού είναι. Έχουμε εκπαιδεύσει ντόπιους και μας στέλνουν φωτογραφίες. Στη Λιβύη, για παράδειγμα, πήγαινες και φωτογράφιζες με την πλευρά των επαναστατών, είχες κάποιον κατά κάποιο τρόπο να σε προφυλάξει. Τώρα στη Συρία υπάρχουν 15 διαφορετικές συμμορίες και δεν ξέρεις τι γίνεται.

Κάιρο, κατά τη διάρκεια επεισοδίων, τον Γενάρη του 2011, λίγες μέρες πριν πέσει ο Μουμπάρακ


Ο Γιάννης Μπεχράκης στην έρημο της Λιβύης στον πόλεμο το 2011 με αμμοθύελλα



















Είστε επικεφαλής του φωτογραφικού τμήματος του Reuters στην Ελλάδα. Τι γίνεται ακριβώς εκεί;

Είναι πρακτορείο ειδήσεων. Είναι ένα τεράστιο super market. Δεν ανήκει σε κάποιο κράτος. Είναι μια πολυεθνική επιχείρηση, που είναι στο χρηματιστήριο. Γιατί το λέω αυτό; Δεν υπάρχει ταυτότητα. Δεν ανήκει σε κάποιον, όποτε δεν υποστηρίζει συγκεκριμένα συμφέροντα. Ούτε σε κράτος, ούτε σε ειδική εταιρεία. Ούτε σε εθνικότητα. Δεν έχει γνώμη, υπάρχουν, βέβαια, αναλύσεις, αλλά δεν εκφράζουν γνώμη οι δημοσιογράφοι του Reuters. Γι’ αυτό και έχουμε προβλήματα, διότι βγάζοντας την αλήθεια ωμά, κάποιοι ενοχλούνται και έχουμε αντιπαραθέσεις. Εμείς πάντως στο Reuters λέμε ότι όσοι πιο πολλοί μας μισούν, τόσο πιο καλά κάνουμε τη δουλειά μας. Επίσης το Reuters δεν πουλάει με το κομμάτι, έρχεσαι και κάνεις συνδρομή για ένα χρόνο και για ένα χρόνο θα παίρνεις τα κείμενα και τις φωτογραφίες και θα χρησιμοποιείς κατά βούληση, χωρίς όμως να τα αρχειοθετείς.

Έχετε δεχθεί ποτέ λογοκρισία από το Reuters;
Ποτέ. Μου έχουν απόλυτη εμπιστοσύνη, ούτε παρεμβαίνουν στη δουλειά μου και γι’ αυτό είμαι ευτυχισμένος.

Το Reuters σάς θέλει τώρα εδώ στην Ελλάδα, για να καταγράφετε την κρίση.
Ήμουν στο Ισραήλ 2008-9, διευθυντής στο Reuters εκεί και ήρθα στην Ελλάδα το 2010, στην αρχή της κρίσης.

Αυτό που ζει η Ελλάδα με την κρίση είναι πόλεμος;
Η λέξη πόλεμος χρησιμοποιείται και μεταξύ ζευγαριών: «Έχω πόλεμο με τη γυναίκα μου». Ξέρω πώς είναι ο πόλεμος και μπορώ να σου πω ότι είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί σε μια κοινωνία. Εκείνο που μπορώ να σου πω με σιγουριά είναι τι δεν θα ήθελα να καλύψω φωτογραφικά: έναν πόλεμο στην Ελλάδα. Είμαι συναισθηματικά δεμένος. Σε περίπτωση που συμβεί κάτι τέτοιο, δεν θα μπορέσω να είμαι αποστασιοποιημένος και ουδέτερος για να το καλύψω.

Μα, πώς μπορείτε να αποστασιοποιείστε με όλα αυτά που βλέπετε στους πολέμους; Δεν πλαντάζετε στο κλάμα;
Μερικές φορές έχω δακρύσει. Σε κηδείες. Το μοιρολόι, το κλάμα, οι μυρωδιές, δηλαδή όλα αυτά που δεν έχει η φωτογραφία.

Υπάρχουν φωτογραφίες σας που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη συλλογική μνήμη;
Υπάρχουν πολλές φωτογραφίες που έχουν παίξει διάφορους ρόλους, σε διάφορες καταστάσεις και κοινωνικά σύνολα. Υπάρχουν φωτογραφίες μου που έχουν αποφυλακίσει ανθρώπους, έχουν αφυπνίσει συνειδήσεις, έχουν συγκινήσει βαθιά ανθρώπους. Και αυτό μ’ αρέσει περισσότερο: η κοινωνική προσφορά της φωτογραφίας.

Ενώ όταν σας καλούν σε ομιλίες, τα χρήματα από τα έσοδα πάνε για καλό σκοπό.
Όταν με καλούν σε ομιλίες και παρουσιάσεις, η αμοιβή μου και ένα μέρος των εσόδων απαιτώ να πηγαίνει πάντα για φιλανθρωπικό σκοπό. Και την έκθεση που έκανα για το Αφγανιστάν, τα έσοδα από τις πωλήσεις των αφισών διατέθηκαν στη UNICEF για τα παιδιά του Αφγανιστάν. Καταφέραμε και μαζέψαμε 10.000 ευρώ.

Υπάρχει κάποιο πρότζεκτ που ετοιμάζετε αυτή την περίοδο;
Αυτήν τη στιγμή όχι. Δούλευα για έξι μήνες ένα πρότζεκτ για τους άστεγους της Αθήνας.

Η Μαριάννα πάσχει από AIDS και είναι άστεγη στην Αθήνα, Μάιος 2013


Τι σας έμαθαν οι άστεγοι;
Το πόσο εύκολο είναι να γίνεις άστεγος.

Ποια ήταν η στιγμή που φοβηθήκατε περισσότερο και είπατε «τώρα πεθαίνω»;
Τσετσενία, το Γενάρη του ’95. Ήταν από τους πιο επικίνδυνους, τρελούς πολέμους. Άγριο πράγμα. Είχα τραυματιστεί στο πόδι, είχα μπλοκαριστεί μέσα στο παλάτι, δεν μπορούσα φύγω με τίποτα. Πρόκειται για ένα κτίριο στη μέση μιας πλατείας περιτριγυρισμένο από το ρώσικο στρατό. Τα ¾ της πλατείας ήταν περικυκλωμένα, μόνο μια έξοδος υπήρχε. Οβίδες έμπαιναν από τη μια και έβγαιναν από την άλλη. Πτώματα παντού. Δεν μπορούσα να κάνω τίποτα. Όμως, δεν έχασα την ψυχραιμία μου, δεν χάνω γενικά την ψυχραιμία μου, σκέφτομαι λογικά και δεν τρομοκρατούμαι.


Αλβανία, Δυρράχιο. Ένας Αλβανός πατέρας παρακαλάει Αμερικανούς πεζοναύτες να τον βοηθήσουν κατά τη διάρκεια επιχείρησης διασώσεως μελών ξένων πρεσβειών εγκλωβισμένων στην Αλβανία



Κάνετε ψυχοθεραπεία και έχετε καταφέρει να διαχειρίζεστε αυτά τα συναισθήματα;
Δεν έχω κάνει. Έχω πάει σε ψυχολόγο του στρατού στην Αγγλία μετά από συνεχόμενα ατυχή γεγονότα στην Αφρική και Παλαιστίνη, όπου μέσα σε έξι μήνες έχασα δυο καλούς φίλους μπροστά στα μάτια μου και άλλοι δυο τραυματίστηκαν βαριά επίσης μπροστά στα μάτια μου! Στη δεύτερη μάλιστα περίπτωση ένας Γάλλος φίλος μου χτυπήθηκε από σφαίρα ελεύθερου σκοπευτή στη Δυτική όχθη και, όταν τον μετέφερα στο τοπικό νοσοκομείο, μπήκα μαζί του στο χειρουργείο σε κατάσταση αλλοφροσύνης και είπα, πολύ εμφατικά, στο γιατρό που θα τον εγχείριζε ότι, αν του κόψει το πόδι -που ήταν τυπική αντιμετώπιση τραυματία τότε στην Παλαιστίνη-, θα τον σκότωνα μαζί με την οικογένειά του! Αργότερα, όταν πραγματικά ο γιατρός έκανε ό,τι καλύτερο για τον φίλο μου, ζήτησα ταπεινά συγγνώμη. Ο ψυχολόγος μού είπε να ξεκουραστώ 6 μήνες. Και ξεκουράστηκα. Δεν θέλω να δημιουργήσω λάθος εντυπώσεις, δεν μπορείς να πεις ότι δεν σε επηρεάζουν αυτά τα πράγματα. Η γυναίκα μου είναι γιατρός, ακτινολόγος. Μου λέει ότι για αυτά που έχω περάσει, μια χαρά είμαι. Έχω περάσει μετατραυματικό σοκ στην αρχή της καριέρας μου. Έχει κάποια συμπτώματα: Βάραγε η πόρτα και μου σηκωνόταν η τρίχα. Ήμουν συνέχεια στην τσίτα. Πέρασε όμως. Γενικότερα όμως, έχω φίλους- συναδέλφους με σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα. Αν σου δείξω το τηλέφωνό μου, θα δεις αριθμούς από ανθρώπους πoυ δεν υπάρχουν. Πρόσφατα έχασα 2 φίλους στη Λιβύη…

Αυτό δεν σας κινητοποιεί έτσι ώστε να μην ξαναπάτε σε πόλεμο;
Όχι.

Πότε θα σταματήσετε να πηγαίνετε σε πολέμους;
Θέλω να συνεχίσω. Αισθάνομαι σε φόρμα και σωματικά και ψυχολογικά. Έχω σκεφτεί ότι, αν κάποια στιγμή δεν μπορώ να κάνω αυτό που κάνω είτε συναισθηματικά είτε επειδή δεν θα μπορώ να κάνω «ταρζανιές», να σκαρφαλώνω, να τρέχω κ.λπ., τότε, ναι, θα σταματήσω. Θα ήθελα κάποια στιγμή στη ζωή μου να αποσυρθώ χαμηλόφωνα και να πάω να ζήσω κάπου στην επαρχία, κοντά στη θάλασσα και να γράψω ένα βιβλίο. Μου αρέσει να γράφω. Ήμουν καλός στην έκθεση στο σχολείο.


Βόρειο Ιράκ κατά τη διάρκεια του πολέμου στον Κόλπο, 1991
















Φωτογραφίες έχετε χάσει, έχει καταστραφεί ποτέ ο εξοπλισμός σας;
Όχι. Μόνο μια φορά κάηκε το δωμάτιό μου και καήκαν τα φιλμ μου στη Βοσνία. Και όταν έπεσα στην ενέδρα στη Σιέρα Λεόνε, μόλις βγήκα από το αμάξι για να τρέξω στη ζούγκλα, πήρα τις μηχανές μαζί μου, αλλά μιας μηχανής πιάστηκε το λουράκι της στην πόρτα και την παράτησα. Κρυβόμουν μέσα στη ζούγκλα 4 ώρες. Εκεί κατάλαβα ότι μπορεί και να έφτασε το τέλος, το σκέφτηκα, αλλά δεν με πήρε από κάτω. Έκανα ό,τι έπρεπε, για να επιβιώσω.

Και πιάσατε κουβέντα με κάτι τεράστιες σαρανταποδαρούσες…
Όπως το λες, τεράστιες. Σαν αυτές στο discovery channel. Οι μόνοι μου φίλοι εκείνη τη στιγμή ήταν αυτά τα τέρατα.

Αλήθεια, στις αποστολές στους πολέμους πόσα άτομα πάτε;
Εγώ δεν πάω αποστολή με άλλους, πάω μόνος. Πάω κάπου, βρίσκω οδηγό, τον μεταφραστή και πάω. Δεν μπορώ να δουλεύω με άλλους φωτογράφους. Μπορεί να συναντήσω άλλους εκεί και να «παίξουμε» όλοι μαζί.

Με ποια πλευρά μαχόμενων πηγαίνετε;
Θα πας από την πλευρά εκείνη που μπορείς να πας. Συνήθως, η μια πλευρά σού δίνει καλή πρόσβαση. Αλλά κυρίως με τους επαναστάτες. Αν και για παράδειγμα, στη Σιέρα Λεόνε ήμασταν με τον στρατό.

Το να βγάζεις φωτογραφίες μόνο από τη μια πλευρά είναι αντικειμενικό;
Προσπαθούμε να πάμε απ’ όλες τις πλευρές και, όσο μπορούμε, το κάνουμε. Αν μας προσφέρουν τη δυνατότητα να πάμε από τη μια πλευρά, δεν θα πούμε όχι. Γενικά, όταν πας στον πόλεμο, καταλαβαίνεις τι γίνεται. Το ψάχνεις. Εγώ πάντα ψάχνω, βλέπω ένα σπίτι να καίγεται και θέλω να μπω μέσα. Μου αρέσει η έρευνα, να ανακαλύψω. Όταν φωτογραφίζεις κάτι, χωρίς να το ακουμπήσεις, δεν δίνει την πραγματικότητα. Αν θες να μπεις στην ιστορία, πρέπει να το ψάξεις. Έτσι, μέσα από το ψάξιμο, μπορεί να έρθει η αντικειμενικότητα.

Αφγανιστάν, 2001, λίγο πριν πέσει η Καμπούλ

Παρατήσατε ποτέ τη μηχανή, για να βοηθήσετε άνθρωπο που βρίσκεται σε μεγάλη ανάγκη σε κατάσταση πολέμου;
Φυσικά, πολλές φορές. Υπάρχει ο μύθος ότι θα τραβήξεις πρώτα. Αυτό είναι ένα ψέμα. Σίγουρα υπάρχουν κάποιοι που έχουν λιγότερες ηθικές αξίες ή είναι πιο φανατικοί και θέλουν να κάνουν έτσι τη δουλειά τους. Εγώ στο τέλος της ημέρας θέλω να αισθάνομαι καλά με τον εαυτό μου και με την ηθική μου. Η ηθική μου δεν μου επιτρέπει ν’  αφήσω κάποιον να πεθαίνει μπροστά μου και να τον φωτογραφίζω. Καταλαβαίνω ότι παίρνω μέρος στην εξέλιξη της ιστορίας, γιατί, σώζοντας έναν άνθρωπο, μπορεί ν’ αλλάξω ένα κομμάτι της ιστορίας. Όταν πρόκειται για ατυχήματα, συνήθως δεν φωτογραφίζω, αλλά βοηθώ, αν μπορώ και καταλάβω ότι χρειάζεται. Έχω κάνει 8-9 φορές μαθήματα πρώτων βοηθειών, όποτε ξέρω να τα κάνω σωστά… Και τώρα, πριν 2 βδομάδες, έκανα τα τελευταία μαθήματα.


Στον πόλεμο επιτρέπεται να φωτογραφίζονται οι νεκροί;
Φυσικά και πρέπει να φαίνονται νεκροί. Αυτό είναι το πρόσωπο του πολέμου. Άσχημο. Δεν μπορείς να το ωραιοποιήσεις. Ως ντοκουμέντο τραβάω ωμές φωτογραφίες, αλλά δεν μ’ ενδιαφέρει να τις βλέπει ο κόσμος. Αν έχουν ένα κομμένο πόδι ή χυμένα μυαλά, δεν θα τις πάρει ούτε η εφημερίδα ούτε το περιοδικό και ο αναγνώστης μόλις τις δει, θα γυρίσει σελίδα. Θέλω να δει ο αναγνώστης τις φωτογραφίες και να κολλήσει, να σκεφτεί έτσι, ώστε ν’ αρχίζει να παίρνει μηνύματα, όχι να κάνει εμετό.

Η κόρη σας είναι εφτά χρόνων. Ξέρει τι δουλειά κάνετε;
Μου είπε πριν λίγες μέρες: «Μπαμπά, είσαι ο καλύτερος φωτογράφος του κόσμου» και της απάντησα: «Αγάπη μου, ευχαριστώ πολύ, προσπαθώ να κάνω τη δουλειά μου». Αν σταματήσεις να προσπαθείς, δεν κάνεις τίποτα.

Η γυναίκα σας τι λέει;
Είναι ψύχραιμη, ξέρει πόσο σημαντική είναι η δουλειά μου για μένα και γ’ αυτό με αγαπάει και με παντρεύτηκε.

Διάβασα κάπου ότι ήσασταν σε πολεμική αποστολή και σας φώναξαν άρον άρον να έρθετε, γιατί η μητέρα σας θα πέθαινε. Σας είπε ποτέ η μητέρα σας εκείνες τις τελευταίες στιγμές της να σταματήσετε να κάνετε αυτή τη δουλειά, διότι φοβάται πολύ;
Όχι ιδιαίτερα. Μoυ έλεγε: «Πρόσεχε, παιδί μου». Αλλά δεν άφηνα πολλά περιθώρια. Της έλεγα ότι όλα είναι καλά. Από την άλλη ήταν υπερήφανη για μένα. Της έλεγαν οι φίλες της ότι με είδαν στην τηλεόραση και μου παραπονιόταν: «Γιατί δεν μου είπες ότι θα είσαι στη τηλεόραση»; Και της απαντούσα: «Μαμά, αυτά είναι της δουλειάς» και μου έλεγε: «Εγώ θέλω να τα βλέπω, να μου λες».

Και στη γέννηση του γιου σας δεν ήσασταν παρών;
Όχι μόνο δεν ήμουν, αλλά δεν το ήξερα για 3 μέρες. Γεννήθηκε πρόωρα και εγώ βρισκόμουν στο Κόσσοβο το 1989.

Ο πιο σκληρός πόλεμος που έχετε βιώσει;
O εμφύλιος στη Γιουγκοσλαβία. Θυμάμαι ότι είχα συναντήσει ένα παλικάρι και μου είπε ότι ήταν φυλακισμένος και ότι βασανιστής του ήταν ο τερματοφύλακας της ομάδας μου.

Γιατί κάνουμε πολέμους;
Είναι στη φύση του ανθρώπου. Δεν θα σταματήσουν ποτέ. Ξεχνάμε από πού ερχόμαστε, αν κοιτάξεις πίσω, ο άνθρωπος είναι ζώο που εξελίχθηκε. Υπάρχουν άνθρωποι που σκοτώνονται για μια θέση στο πάρκινγκ. Εδώ βλέπεις συγγενείς ν’ ασελγούν στα ανίψια τους, πατεράδες να ασελγούν στα μικρά παιδιά τους. Απλώς κάποια ανθρώπινα ζώα είναι πιο εξελιγμένα. Η εκπαίδευση είναι που κάνει τη διαφορά. Αν διαβάζεις, αν προβληματίζεις, αν συζητάς, παύεις να είσαι ζώο, έχεις προχωρήσει…


Τα βραβεία του Γιάννη Μπεχράκη
Έχει αποσπάσει το πρώτο βραβείο στην κατηγορία «Ειδήσεις» στον παγκόσμιο φωτογραφικό διαγωνισμό World Press Photo και έχει αναγορευτεί τρεις φορές ευρωπαίος φωτορεπόρτερ της χρονιάς και επτά φορές φωτορεπόρτερ της χρονιάς στην Ελλάδα από τη Fuji. Επίσης, έχει βραβευθεί από το Overseas Press Club of New York, που αποτελεί το πιο σημαντικό βραβείο στην Αμερική για ξένους ανταποκριτές. Το βραβείο του Ιδρύματος Μπότση από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας το 2000. Το 2002 κέρδισε το βραβείο Bayeux για τους πολεμικούς ανταποκριτές, στον ετήσιο παγκόσμιο διαγωνισμό για την βράβευση των δημοσιογράφων που καλύπτουν πολεμικές συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο από τους βετεράνους της απόβασης στη Νορμανδία (D-Day) για την κάλυψη του πολέμου στο Αφγανιστάν το 2001. Επίσης βραβεία στους παγκόσμιους διαγωνισμούς Pictures of the Year international (POYi) και Best of Photojournalism (BOP). Η δουλειά του έχει δημοσιευτεί στα μεγαλύτερα περιοδικά και εφημερίδες του παγκόσμιου τύπου όπως, οι New York Times, Washington Post, London Times, Guardian, Newsweek, Time Magazine, Life magazine.


Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΤRIP της εφημερίδας ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ. Τεύχος Οκτώβριος 2013




Δεν υπάρχουν σχόλια: