Εξάρχεια. Σάββατο Οκτωβρίου. Ξεκινάει σε λίγο το βράδυ. Η πλατεία γεμάτη. Ένας μετανάστης κάνει κούνια την κόρη του. Στα τραπεζάκια που βρίσκονται στην πλατεία, οι παρέες συνομιλούν, γελάνε, αψηφούν το πρώτο λίγο κρύο. Το ξύλινο ποδοσφαιράκι και η μπασκέτα είναι παιχνίδια για όλους.
Τα συνθήματα, οι αφίσες, και τα γκράφιτι μιλούν για διεκδίκηση. Στα παγκάκια δεν υπάρχει χώρος να κάτσεις -ενώ οι καφετέριες «ζηλεύουν» την κοσμοσυρροή της πλατείας. Η πλατεία έχει αλλάξει ύφος. Πέρυσι, τέτοια εποχή δεν φανταζόσουν ότι μπορείς να κάτσεις με τους φίλους σου εδώ και να δεις ταινίες, πίνοντας μπίρες. Οι κάτοικοι της περιοχής και οι καταστηματάρχες ενώθηκαν, με στόχο να φύγει η πρέζα από την πλατεία.
Οι κάτοικοι τονίζουν ότι δεν έχουν τίποτα με τους χρήστες, αλλά ότι το πρόβλημά τους είναι οι έμποροι ναρκωτικών. Δημιούργησαν ομάδες περιφρούρησης και κατάφεραν εδώ και λίγους μήνες τα Εξάρχεια να μην αποτελούν σημείο αναφοράς των τοξικομανών και των εμπόρων. Εννοείται ότι δεν λύθηκε το θέμα των ναρκωτικών, μία βόλτα στην Τοσίτσα αποδεικνύει ότι τα ναρκωτικά απλώς μετατοπίστηκαν σε άλλη γειτονιά. Ομως, τι είναι τα Εξάρχεια σήμερα; Αποτελούν την πιο διαφορετική γειτονιά της νωθρής μας χώρας; Είναι μία περιοχή που φλερτάρει με το trendy και το δήθεν κουλτουριάρικο lifestyle; Αποτελούν έναν τρόπο διασκέδασης με ωραία στέκια, για να το παίζεις εναλλακτικός; Είναι μέρος συνάντησης, ζύμωσης, οργάνωσης αντιστάσεων και προβληματισμού; «Σκέφτομαι να αλλάξω σπίτι και να μετακομίσω στα Εξάρχεια. Ο κολλητός μου το αποκλείει. ‘Αν πάμε στα Εξάρχεια, θα μου σπάσουν το αυτοκίνητο, είναι επικίνδυνα εκεί, θα φοβόμαστε να περπατήσουμε στους δρόμους’, λέει. Ο κολλητός μου, μάλλον, έχει την άποψη κάθε Ελληνα για αυτήν την περιοχή. Πρόκειται για την άποψη που επιβάλλουν τα κανάλια». Η 25χρονη Μαργαρίτα μού εξηγεί ότι θυμώνει πολύ, όταν ακούει ότι στα Εξάρχεια πάνε όλοι οι εγκληματίες και ότι κυριαρχούνται από τρομοκρατία. «Δεν μένω στα Εξάρχεια, αλλά εδώ και πέντε χρόνια περνάω όλη την ημέρα μου εδώ. Είναι μια αυθεντική, ζεστή και ανθρώπινη γειτονιά. Μια γειτονιά που έχει συγκεντρώσει χιλιάδες πράγματα.
Εδώ βιώνεις καθημερινά τη διαφορετικότητα και μαθαίνεις να την σέβεσαι. Εδώ χωρούν όλοι». Στο προποτζίδικο της πλατείας, βρίσκω τον κ. Μιχάλη, ο οποίος ζει πάνω από 50 χρόνια στην περιοχή. «Τα Εξάρχεια έχουν καθαρίσει. Οι κάτοικοι έδιωξαν τους ναρκομανείς. Εβαλαν κούνιες και κάθε βράδυ βάζουν και βλέπουν ταινίες, ενώ συχνά κάνουν συναυλίες. Χαίρομαι που τα παιδάκια παίζουν πάλι στην πλατεία. Η πολιτικοποίηση θα είναι για μια ζωή το χαρακτηριστικό της περιοχής. Εδώ θα είναι για πάντα χώρος διαλόγου και συζητήσεων».
Αναζήτηση ελευθερίας
Εδώ και 25 χρόνια, ο Γιώργος ζει στην περιοχή και την ξέρει καλά, τον συνάντησα στο καφέ του και μου είπε ότι «τα Εξάρχεια γειτονεύουν με το Πολυτεχνείο, την ΑΣΟΕΕ, τη Νομική. Αυτή η γειτνίαση προσθέτει στην περιοχή νεανική κινητικότητα, η οποία αποτελεί φορέα αμφισβήτησης, ανατροπής, έρωτα και εντέλει επανάστασης. Ο πολιτικός αναβρασμός είναι διάχυτος, περισσότερος από κάθε άλλη περιοχή της Αθήνας. Αυτός ο αναβρασμός περνάει περιόδους έντασης και άλλες ύφεσης. Αυτή την περίοδο βρίσκεται σε περίοδο αναμονής εξελίξεων… Εδώ υπάρχει ένα σταθερό υποκείμενο που αναζητάει την ελευθερία. Σίγουρα, τα Εξάρχεια κουβαλούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει κάθε μητροπολιτικό κέντρο, από την πρέζα μέχρι το παρκάρισμα και την περιβαλλοντική επιβάρυνση. Αυτή η περιοχή δεν μπορεί να γίνει trendy, γιατί, όταν εμφανίζονται οι διμοιρίες, οι trendy φεύγουν».
Παρόμοια άποψη έχει και η Κατερίνα, μία 24χρονη δικηγόρος που συνάντησα στη Βαλτετσίου. «Τα Εξάρχεια δεν μπορούν να μετατραπούν σε trendy ή ‘εναλλακτική’ γειτονιά της Αθήνας, διότι η κοινωνικοποίηση των ανθρώπων που βγαίνουν, που μένουν και που δουλεύουν στα Εξάρχεια, περνάει μέσα από αυτό το πολιτικό στοιχείο που έχει διαμορφώσει το χαρακτήρα της περιοχής όλα αυτά τα χρόνια. Ευτυχώς, λοιπόν, που τα Εξάρχεια αποτελούν μέχρι και σήμερα ένα χώρο, όπου όλοι μπορούν να αρθρώνουν λόγο ενάντια σε όλα όσα μας πλήττουν».
Μέρος προβληματισμού
Το αυτόνομο στέκι, το αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο Ναυαρίνου, το πολιτιστικό κέντρο Γέφυρα, ο ελεύθερος κοινωνικός χώρος Nosotros, το στέκι μεταναστών, το παρκάκι στην Τσαμαδού, η επιτροπή πρωτοβουλίας κατοίκων, οι συλλογικότητες, δημιουργούν διάθεση για αλλαγή, για κινητοποίηση.
Η πολιτική ενεργοποίηση ταυτίζεται με τη γειτονιά αυτή. Παράλληλα, τα Εξάρχεια είναι μέρος, όπου συναντιούνται οι καλλιτέχνες. Ενας τόπος δυνατός, δημιουργικός, ζωντανός που η τέχνη βρίσκει την έκφρασή της. «Τα Εξάρχεια είναι το ίδιο το κίνημα, ο μετανάστης που βρίσκει καταφύγιο και χώρο έκφρασης, είναι οι πολιτικές ιδέες που γεννούν τους Δεκέμβρηδες, τα πάρκινγκ που γίνονται πάρκα, είναι η αυτοοργάνωση στις γειτονιές και την πλατεία, είναι τρόπος ζωής.
Μπορεί πια για μερικούς να είναι, δυστυχώς, ένα απλό lifestyle, αλλά δεν είναι τυχαίο ότι εδώ και δεκαετίες ενοχλούν την καθεστηκυία τάξη, η οποία προσπαθεί να τακαταστείλει, είτε με την αστυνομία και τις διάφορες επιχειρήσεις της είτε με τα ναρκωτικά. Αυτό σημαίνει πως τα Εξάρχεια ζουν ακόμη, όπως και τη δεκαετία του ’80 και ακόμη παλαιότερα και ‘χαλάνε’ τον κατά τα άλλα ήρεμο κόσμο», μου εξηγεί η Γεωργία που την βρήκα έξω από το πάρκο στη Ναυαρίνου.
Όλοι νιώθουν άνετα
Για κάποιους ανθρώπους τα Εξάρχεια είναι το σπίτι τους. Οχι όμως απαραίτητα, επειδή μένουν εκεί, αλλά επειδή εκεί νιώθουν άνετα. Επειδή εκεί ήπιαν τον πρώτο τους φοιτητικό καφέ, επειδή εκεί έκαναν την πρώτη τους σοβαρή κουβέντα, επειδή με τον πρώτο τους μισθό βρήκαν να νοικιάσουν μόνο ένα δυάρι στη Θεμιστοκλέους.
Όλα αυτά τα συνόψισε με τον τρόπο του ο Ανδρέας, ένα παιδί 26 χρόνων που συνάντησα στην πλατεία. «Για μένα, τα Εξάρχεια είναι αυτό το ιδιάζον συναίσθημα που με κυριεύει, κάθε φορά που κάνω δεξιά με το μηχανάκι στη Μάρνης και μπαίνω στη Σολωμού. Δεν το έχω ξανανιώσει ποτέ και πουθενά, για καμία άλλη περιοχή της Αθήνας. Νιώθω σιγουριά και όχι ανασφάλεια. Δεν ξέρω γιατί. Νιώθω δύναμη και όχι φόβο. Νιώθω πως μπαίνω στο σπίτι μου και ξέρω πού θα βρω τις παντόφλες μου, το τασάκι, το στυλό. Και δεν φοβάμαι μην πέσει η στάχτη κάτω στο φρεσκογυαλισμένο μωσαϊκό και φωνάξει ο σπιτονοικοκύρης. Δεν χρειάστηκε σχεδόν ποτέ σε αυτήν την περιοχή να επαναδιαπραγματευτώ και να διεκδικήσω το αυτονόητο. Σαν να ήταν όλα παραδεισένια, σαν να μαζευτήκαμε εκεί, όλοι αυτοί που πάνω-κάτω είχαμε τα ίδιαμέσα στο κεφάλι μας. Και δεν χρειάστηκε και πολλές φορές να επιβάλω την άποψή μου για κάτι ή και το ανάποδο. Εντάξει, μωρέ, τώρα και τι έγινε; Δεν χάθηκε και ο κόσμος και αν δεν περάσει το δικό μου… Τα Εξάρχεια δεν κοιμούνται και δεν ησυχάζουν σχεδόν ποτέ. Αυτή η περιοχή με έχει υποδεχτεί αμέτρητες νύχτες στην αγκαλιά της, κάτι ώρες που δεν με χωράει ο τόπος».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου